Σπονδυλολίσθηση

ΕΝΟΤΗΤΕΣ

    Η σπονδυλολίσθηση αποτελεί μια παθολογική κατάσταση κατά την οποία ένας σπόνδυλος ολισθαίνει («γλιστρά») προς τα εμπρός σε σχέση με τον από κάτω σπόνδυλο. Πρόκειται για μια αρκετά κοινή αιτία πόνου στην οσφυϊκή χώρα (οσφυαλγία) και αφορά είτε νεότερους ασθενείς (30-50 ετών) ή ενήλικους άνω των 50 ετών στα πλαίσια εκφυλιστικών αλλοιώσεων. Τα πιο κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν εντοπισμένο πόνο στην μέση (οσφύ) ή ακόμη και πόνο στα κάτω άκρα που περιορίζει το επίπεδο δραστηριότητας του ασθενούς.

     

    ΤΥΠΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΛΙΣΘΗΣΗΣ

    Υπάρχουν πέντε τύποι σπονδυλολίσθησης:

    • Εκφυλιστική
    • Ισθμική ή λυτική
    • Τραυματική
    • Δυσπλαστική
    • Ιατρογενής

    Ωστόσο, οι πιο κοινές είναι η εκφυλιστική και η ισθμική σπονδυλολίσθηση.

    Α. ΕΚΦΥΛΙΣΤΙΚΗ ΣΠΟΝΔΥΛΟΛΙΣΘΗΣΗ

    Η εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση διαγιγνώσκεται όταν ένας σπόνδυλος γλιστράει προς τα εμπρός σε σχέση με τον αμέσως από κάτω σπόνδυλο. Αυτή η κλινική κατάσταση παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα της φυσιολογικής διαδικασίας γήρανσης, στην οποία τα οστά, οι αρθρώσεις και οι σύνδεσμοι γίνονται αδύναμοι αδυνατώντας να διατηρήσουν στην σπονδυλική στήλη σε ευθυγράμμιση.

    Απαντάται σε ασθενείς άνω των 50 ετών, πιο συχνά στις γυναίκες (3:1) και είναι ιδιαίτερα κοινό σε ηλικίες άνω των 65 ετών.

    Η εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση συναντάται πιο συχνά σε δύο συγκεκριμένα επίπεδα της σπονδυλικής στήλης:

    • Ο4-Ο5 (4ος και 5ος Οσφυικός σπόνδυλος) μακράν η πιο κοινή εντόπιση
    • Ο3-Ο4 (3ος και 4ος Οσφυϊκός σπόνδυλος)

    Είναι σχετικά σπάνιο να παρουσιαστεί σε άλλα επίπεδα της σπονδυλικής στήλης, αλλά μπορεί να αφορά περισσότερους σπονδύλους, σε δύο ή ακόμη και σε τρία επίπεδα. Παρά το γεγονός ότι συναντάται πιο συχνά στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, μπορεί να παρουσιαστεί και στο επίπεδο του αυχένα και είναι σχεδόν πάντα αποτέλεσμα των εκφυλιστικών αλλοιώσεων των ζυγοαποφυσιακών διαρθρώσεων (facet joints).

     

    ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

    ΑΙΤΙΕΣ

    Σε κάθε επίπεδο, η σπονδυλική στήλη αποτελείται, πέρα από τις υπόλοιπες ανατομικές της δομές, από έναν μεσοσπονδύλιο δίσκο και δύο ζυγοαποφυσιακές διαρθρώσεις (facet joints). Ο δίσκος λειτουργεί σε γενικές γραμμές ως αμορτισέρ για τις αξονικές φορτίσεις ενώ το ζεύγος των ζυγοαποφυσιακών διαρθρώσεων σε κάθε επίπεδο επιτρέπει την κίνηση σε οβελιαίο επίπεδο (κάμψη – έκταση).

    Οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις στις μεσοσπονδύλιες διαρθρώσεις και τους μεσοσπονδύλιους δίσκους επιτρέπουν μια πρόσθια ολίσθηση (σχεδόν πάντα του Ο4 στον Ο5) παρά την ακεραιότητα των πετάλων (δεν συνυπάρχει σπονδυλόλυση).

    ΔΙΑΓΝΩΣΗ

    Η εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση διαγιγνώσκεται μέσα από μια διαδικασία τριών διακριτών βημάτων:

    Ιατρικό ιστορικό: Πρόκειται για την λήψη πληροφοριών σχετικά με το πρόβλημα και τα συμπτώματα που παρουσιάζει ο ασθενής, καθώς και άλλα συνοδά προβλήματα υγείας που μπορεί να επηρεάζουν ή να συσχετίζονται με την εν λόγω παθολογία.

    Φυσική εξέταση: Ο ασθενής εξετάζεται ενδελεχώς για πιθανά σημεία ευαισθησίας, για τον εντοπισμό του πόνου, το εύρος κίνησης ή για οποιαδήποτε αδυναμία ή νευρολογικό σύμπτωμα.

    Διαγνωστικές εξετάσεις: Στην υποψία σπονδυλολίσθησης, μετά την λεπτομερή λήψη του ιστορικού και και την φυσική εξέταση εκτελείται μια ακτινογραφία που μπορεί να επιβεβαιώσει την διάγνωση και να αποκλείσει άλλες πιθανές αιτίες των συμπτωμάτων. Με βάση τα αποτελέσματα της ακτινογραφίας μπορεί να χρειαστεί περαιτέρω απεικονιστικός έλεγχος με μια Μαγνητική Τομογραφία (MRI).

    Αντίθετα με την ισθμική σπονδυλολίσθηση, ο βαθμός της ολίσθησης στην εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση τυπικά δεν βαθμονομείται, δεδομένου ότι είναι σχεδόν πάντα 1ου ή 2ου βαθμού. Στις περιπτώσεις εκφυλιστικής σπονδυλολίσθησης, οι ζυγοαποφυσιακές διαρθρώσεις παραμορφώνονται και τείνουν να μεγαλώνουν σε μέγεθος (οστεόφυτα) πιέζοντας τον νωτιαίο μυελό και τις νευρικές ρίζες προκαλώντας σπονδυλική στένωση.

    ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

    Καθώς οι ζυγοαποφυσιακές διαρθρώσεις στην σπονδυλική στήλη εκφυλίζονται και παραμορφώνονται πιέζουν τον νωτιαίο μυελό και τις νευρικές ρίζες προκαλώντας συμπιεστικά φαινόμενα και τα συμπτώματα της εκφυλιστικής σπονδυλολίσθησης ομοιάζουν με αυτά της σπονδυλικής στένωσης.

    Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν:

    • Οσφυαλγία (πόνος στη μέση) που πολλές φορές επεκτείνεται στα κάτω άκρα. Ωστόσο, πολλοί ασθενείς με σπονδυλολίσθηση δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα, ενώ άλλοι αναφέρουν μόνο πόνο στα κάτω άκρα.
    • Μερικές φορές οι ασθενείς αναφέρουν τα συμπτώματα της ισχιαλγίας με πόνο που ακολουθεί την κατανομή του ισχιακού νεύρου στο ένα ή και στα δύο πόδια. Επιπλέον, μπορεί να αναφέρουν αίσθημα κόπωσης στα πόδια περά από παρατεταμένη ορθοστασία ή περπάτημα (νευρογενής χωλότητα).
    • Γενικά, οι ασθενείς δεν αναφέρουν πόνο στην καθιστή θέση, επειδή σε αυτή τη στάση αυξάνεται η διάμετρος του σπονδυλικού τρήματος και του σπονδυλικού σωλήνα. Στην όρθια θέση η διάμετρος μειώνεται επιτείνοντας την πίεση στις νευρικές ρίζες και τον νωτιαίο μυελό.
    • Οι ασθενείς έχουν συνήθως σφιχτούς οπίσθιους μηριαίους, δυσκαμψία στη μέση και δυσκολία ή πόνο κατά την υπερέκταση.
    • Η πίεση στις νευρικές ρίζες μπορεί να προκαλέσει αδυναμία στα πόδι, χωρίς όμως σοβαρή ή μόνιμη βλάβη.

    Στο επίπεδο του μεγαλύτερου μέρους της οσφυϊκής μοίρας περικλείονται νευρικές ρίζες και όχι νωτιαίος μυελός καθώς ο τελευταίος καταλήγει με τον μυελικό κώνο στον Ο1 σπόνδυλο και συνεχίζει με την ιππουρίδα (νευρικές ρίζες που εξέρχονται κάτωθεν του μυελικού κώνου). Εάν η σπονδυλική στένωση γίνει πολύ σοβαρή ή ο ασθενής αναπτύξει και μια συνοδό δισκοκήλη μπορεί να αναπτύξει ιππουριδική συνδρομή με προοδευτική βλάβη των νευρικών ριζών και την απώλεια ελέγχου της ουροδόχου κύστης και του εντέρου. Πρόκειται για ένα σπάνιο σύνδρομο που χρήζει άμεσης χειρουργικής αποσυμπίεσης.

    ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

    Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα μη χειρουργικών θεραπευτικών επιλογών που μπορούν να βοηθήσουν στον πόνο που οφείλεται στην εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση:

    Τροποποίηση Δραστηριοτήτων και ΜΣΑΦ

    Οι ασθενείς μπορούν να αλλάξουν κάποιες από τις συνηθισμένες δραστηριότητές τους, ώστε να περνούν περισσότερο χρόνο σε καθιστή θέση και λιγότερο χρόνο σε όρθια θέση ή περπατώντας. Αυτή η τροποποίηση δραστηριοτήτων περιλαμβάνει:

    • Μια σύντομη περίοδο ανάπαυσης (π.χ. μια έως δύο ημέρες ξεκούρασης – κλινοστατισμού)
    • Αποφυγή ορθοστασίας ή περπατήματος μεγάλων αποστάσεων
    • Αποφυγή έντονων ασκήσεων
    • Αποφυγή δραστηριοτήτων που απαιτούν υπερέκταση της πλάτης

    Εάν αυτές οι αλλαγές μειώσουν δραστικά τον πόνο και τα υπόλοιπα συμπτώματα του ασθενούς, τότε αυτός θα αποτελέσει έναν αποδεκτό τρόπο διαχείρισης του προβλήματος για ένα αρκετά μεγάλο διάστημα. Επιπλέον μέσα όπως ψυχρά ή θερμά επιθέματα και απλά παυσίπονα ή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) μπορούν να μετριάσουν τον πόνο μετά από έντονη δραστηριότητα.

    Για τους ασθενείς που θέλουν να είναι πιο δραστήριοι, το στατικό ποδήλατο μπορεί να είναι μια επιλογή καθώς η καθιστή θέση γίνεται εύκολα ανεκτή. Η φυσικοθεραπεία και η κολύμβηση μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην εκγύμναση του ασθενούς χωρίς ιδιαίτερη καταπόνηση.

    Πολλοί ασθενείς επωφελούνται από την ελεγχόμενη, σταδιακή άσκηση ως μέρος ενός προγράμματος φυσικοθεραπείας για τη διατήρηση του εύρους κίνησης της σπονδυλικής στήλης, γεγονός που ανακουφίζει από τον πόνο και επιτρέπει τη λειτουργικότητα στις καθημερινές δραστηριότητες.

    Επισκληρίδιος Ένεση με Κορτικοστεροειδή

    Για τους ασθενείς που παρουσίαζουν έντονους πόνους και ιδιαίτερα στα πόδια, οι επισκληρίδιες ενέσεις με κορτικοστεροειδή μπορεί να αποτελέσουν μια λογική επιλογή θεραπείας. Οι ενέσεις είναι αποτελεσματικές στο να βοηθήσουν στον έλεγχο του πόνου με ποσοστό επιτυχίας έως και 50%. Στην περίπτωση που η ένεση βοηθήσει τον ασθενή μπορεί να επαναληφθεί έως και τρεις φορές τον χρόνο. Το χρονικό διάστημα που μπορεί να διαρκέσει η ευεργετική δράση της ένεσης ποικίλει από μια εβδομάδα έως και ένα έτος.

    ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

    Η εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση σπάνια χρειάζεται χειρουργική επέμβαση, και οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να διαχειριστούν τα συμπτώματά τους με τις προαναφερθείσες μεθόδους. Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να συσταθεί σε περιπτώσεις που ο πόνος μειώνει δραστικά την λειτουργικότητα του ασθενούς στις καθημερινές του δραστηριότητες ενώ προκαλεί προοδευτική νευρολογική επιδείνωση.

    Στόχος της επέμβασης είναι να ευθυγραμμισθούν και να σταθεροποιηθούν οι εν λόγω σπόνδυλοι και να μειωθεί η πίεση στις νευρικές ρίζες.

    Η επέμβαση συνήθως περιλαμβάνει δύο κομμάτια:

    • Αποσυμπίεση (που ονομάζεται και πεταλεκτομή).
    • Σπονδυλοδεσία με υλικά.

    Η πεταλεκτομή από μόνη της αυξάνει την αστάθεια και υπολογίζεται ότι το 60% των ασθενών θα χρειαστεί επικουρικά σπονδυλοδεσία. Σε μια τυχαιοποιημένη μελέτη που συνέκρινε την σπονδυλοδεσία χωρίς και με υλικά (κοχλίες και ράβδους) βρέθηκε ότι τα αποτελέσματα με υλικά ήταν πολύ καλύτερα.

    Πεταλεκτομή και Σπονδυλοδεσία

    Η οσφυϊκή πεταλεκτομή διαφέρει από την μικροδισκεκτομή στο γεγονός ότι η τομή και η αποκόλληση των ιστών είναι μεγαλύτερη

    • Αρχικά, και αφού καθοριστεί με ακρίβεια το επίπεδο, εκτελείται μια τομή στη μέση γραμμή της οσφύος περί τα 8-10 εκατοστά. Ακολουθεί τομή και αποκόλληση των ραχιαίων μυών (erector spinae) αμφοτερόπλευρα σε πολλαπλά επίπεδα.
    • Αφού προσεγγίσουμε τους σπονδύλους, αφαιρείται με προσοχή μέρος του πετάλου αμφοτερόπλευρα (πεταλεκτομή), επιτρέποντας την απεικόνιση των νευρικών ριζών, καθώς και μέρος του υπερτροφικού ωχρού συνδέσμου.
    • Τέλος, εκτέμνεται ένα πολύ μικρό κομμάτι των ζυγοαποφυσιακών διαρθρώσεων (facet joints) για δώσει στις νευρικές ρίζες περισσότερο χώρο.

    Μετεγχειρητικά, οι ασθενείς νοσηλεύονται από μια έως τρείς ημέρες, ενώ η κινητικότητα που θα ανακτήσει ο ασθενής εξαρτάται άμεσα από την προεγχειρητική του κατάσταση και την ηλικία.

    Κατά τη διάρκεια του χειρουργείου, μετά την πεταλεκτομή και την αποσυμπίεση του σπονδυλικού τρήματος τοποθετούνται τα υλικά της σπονδυλοδεσίας (ειδικοί κοχλίες και ράβδοι).

    Πρόκειται για μια αρκετά μεγάλη επέμβαση και η παραμονή στο νοσοκομείο κυμαίνεται τυπικά από μια σε τέσσερις ημέρες. Οι ασθενείς γυρνούν στις καθημερινές τους δραστηριότητες μετά από τρεις μήνες.

    Ποσοστά Επιτυχίας και Κίνδυνοι – Επιπλοκές

    Τα ποσοστά επιτυχίας μετά απο επέμβαση πεταλεκτομής και σπονδυλοδεσίας για εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση ξεπερνούν το 90% με βελτίωση της κινητικότητας των ασθενών και σημαντικής μείωσης των επιπέδων του πόνου. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες επιπλοκές και κίνδυνοι, όπως συμβαίνει με κάθε χειρουργική επέμβαση. Μερικοί από αυτούς περιλαμβάνουν: την ψευδάρθρωση, την αστοχία υλικού, τον συνεχιζόμενο πόνο, τη μόλυνση, την αιμορραγία ή τη ρήξη της μήνιγγας καθώς και πιθανή βλάβη στις νευρικές ρίζες. Οι περισσότερες από αυτές τις επιπλοκές είναι σπάνιες και σε ορισμένες περιπτώσεις αυξάνεται ο κίνδυνος. Συγκεκριμένα, το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η οστεοπόρωση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η σπονδυλοδεσία που αφορά πολλά επίπεδα αυξάνουν τα ποσοστά επιπλοκών.

    Από τη στιγμή που η εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση είναι μια πάθηση που αφορά ασθενείς άνω των 60-65 ετών η επέμβαση ενέχει όλους τους προαναφερθέντες κινδύνους, παρ’όλο που ο κίνδυνος έχει άμεση σχέση με την γενική υγεία του ασθενούς και όχι με την απόλυτη ηλικία του.

    Β. ΙΣΘΜΙΚΗ Ή ΛΥΤΙΚΗ ΣΠΟΝΔΥΛΟΛΙΣΘΗΣΗ

    Στην ισθμική σπονδυλολίσθηση το σπονδυλικό σώμα ενός σπονδύλου ολισθαίνει (γλιστρά) προς τα εμπρός σε σχέση με τον αμέσως επόμενο σπόνδυλο λόγω ενός μκρού κατάγματος σε ένα συγκεκριμένο κομμάτι οστού του σπονδυλικού τόξου, τον ισθμό (pars interarticularis). Αυτό το κάταγμα φαίνεται ότι προκαλείται από συνεχιζόμενη φόρτιση στο συγκεκριμένο μέρος (ισθμό) και τείνει να είναι συχνότερο σε ηλικίες από 5 έως 7 ετών παρ’όλο που τα περισσότερα συμπτώματα εμφανίζονται κατά την ενηλικίωση του ασθενούς, με την αύξηση της εμφάνισης κατά την εφηβεία.

    Εκτιμάται ότι το 5-7% του πληθυσμού παρουσιάζει κάταγμα σε αυτό το μικρό κομμάτι οστού (σπονδυλόλυση) ή/και σπονδυλολίσθηση αλλά χωρίς συμπτώματα. Υπολογίζεται επίσης ότι το 80% των ατόμων με σπονδυλολίσθηση δε θα παρουσιάσουν ποτέ συμπτώματα, και αν παρουσίασουν δε θα χρειαστεί χειρουργική επέμβαση.

     

    αρθροσκόπηση γόνατος

    αρθροσκόπηση γόνατος