Μονοδιαμερισματική Αρθροπλαστική Γόνατος
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
Ο στόχος της ολικής αρθροπλαστικής γόνατος είναι η ανακούφιση του ασθενούς από τον πόνο και η αποκατάσταση της λειτουργικότητας της άρθρωσης. Παρότι η ολική αντικατάσταση του γόνατος, η οποία ονομάζεται αρθροπλαστική, είναι μια άριστη επιλογή για ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα του γόνατος, εντούτοις υπάρχουν και άλλες επιλογές. Ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα η οποία περιορίζεται στο ένα μόνο διαμέρισμα του γόνατος μπορεί να είναι υποψήφιοι για μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος (η οποία λέγεται και μερική αρθροπλαστική).
Περιγραφή Τεχνικής
Η μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος αποτελεί τη σωστή επιλογή για ένα μικρό ποσοστό ασθενών με οστεοαρθρίτιδα. Ο Ορθοπαιδικός χειρουργός συστήνει τη μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος στην περίπτωση που οι αρθριτικές αλλοιώσεις περιορίζονται στο ένα μόνο διαμέρισμα (τμήμα) του γόνατος.
Το γόνατο χωρίζεται σε 3 κύρια διαμερίσματα: Το έσω διαμέρισμα, το έξω διαμέρισμα και το επιγονατιδομηριαίο διαμέρισμα (το εμπρός τμήμα του γόνατος μεταξύ της επιγονατίδας και του μηρού).
Στη μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος, αντικαθίσταται μόνο το κατεστραμμένο διαμέρισμα του γόνατος με ένα τεχνητό εμφύτευμα – ή πρόθεση – από μέταλλο και πλαστικό. Ο υγιείς χόνδρινες επιφάνειες του υπόλοιπου γόνατος παραμένουν ως έχουν.
Πλεονεκτήματα της μονοδιαμερισματικής αρθροπλαστικής γόνατος
Μεγάλος αριθμός μελετών έχει δείξει ότι η μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος, με τις κατάλληλες ενδείξεις, έχει άριστα αποτελέσματα στη μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών που πληρούν τις προϋποθέσεις.
Τα πλεονεκτήματα της μονοδιαμερισματικής αρθροπλαστικής γόνατος σε σχέση με την ολική αρθροπλαστική γόνατος περιλαμβάνουν:
- Ταχύτερη περίοδο αποθεραπείας-αποκατάστασης
- Ηπιότερο (λιγότερο) πόνο μετεγχειρητικά
- Μικρότερη απώλεια αίματος στο χειρουργείο
- Επιπλέον, εξαιτίας του ότι το οστό, ο χόνδρος και οι σύνδεσμοι στο υγιές τμήμα της άρθρωσης διατηρούνται, πολλοί είναι οι ασθενείς εκείνοι που αναφέρουν ότι στη μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική νιώθουν το γόνατό τους πιο «φυσιολογικό» σε σχέση με την ολική αρθροπλαστική.
Τέλος, με τη μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος οι ασθενείς επιδεικνύουν μεγαλύτερο εύρος κίνησης της άρθρωσης (κάμψη και έκταση).
Μειονεκτήματα της μονοδιαμερισματικής αρθροπλαστικής γόνατος
Τα μειονεκτήματα της μονοδιαμερισματικής αρθροπλαστικής γόνατος σε σχέση με την ολική αρθροπλαστική γόνατος περιλαμβάνουν τα λιγότερο προβλέψιμα αποτελέσματα όσον αφορά στην ανακούφιση από τον πόνο και κατ’επέκταση την πιθανότητα επανάληψης του χειρουργείου (επανεπέμβασης) για την αντικατάσταση του άλλου, μη χειρουργημένου, τμήματος της άρθρωσης.
Υποψήφιοι ασθενείς για χειρουργική αντιμετώπιση / Ασθενείς που πληρούν τις προϋποθέσεις για χειρουργική αντιμετώπιση
Ο Ορθοπαιδικός χειρουργός οφείλει να προτείνει την χειρουργική αντιμετώπιση σε περίπτωση προχωρημένου σταδίου οστεοαρθρίτιδας και αφού έχει εξαντλήσει όλα τα συντηρητικά – μη χειρουργικά – μέσα αντιμετώπισης. Η χειρουργική αντιμετώπιση θα πρέπει να συστήνεται στον ασθενή εφόσον η πάθηση επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής του και εμποδίζει την εκτέλεση των καθημερινών του δραστηριοτήτων. Ειδικότερα για την μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική, οι αρθριτικές αλλοιώσεις θα πρέπει να περιορίζονται στο ένα μόνο διαμέρισμα του γόνατος. Ασθενείς με αρθρίτιδα φλεγμονώδους αιτιολογίας, σημαντική δυσκαμψία του γόνατος ή συνδεσμικές κακώσεις δεν είναι ιδανικοί υποψήφιοι. Ο χειρουργός είναι αυτός που οφείλει να διερευνήσει αν η επέμβαση αυτή είναι η καταλληλότερη για τον ασθενή. Με τη σωστή επιλογή ασθενών, οι σύγχρονες μέθοδοι μονοδιαμερισματικής αρθροπλαστικής γόνατος έχουν επιδείξει εξαιρετικά μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα σε νεώτερης αλλά και μεγαλύτερης ηλικίας ασθενείς.
Ορθοπαιδική εκτίμηση
Για να διαπιστωθεί αν ο ασθενής μπορεί να ωφεληθεί από τα πλεονεκτήματα της μονοδιαμερισματικής αρθροπλαστικής γόνατος ο Ορθοπαιδικός χειρουργός οφείλει να εκτιμήσει προσεκτικά τον ασθενή και να συζητήσει μαζί του όλες τις πιθανές επιλογές αντιμετώπισης.
Ατομικό Ιστορικό
Οι ερωτήσεις για τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του πόνου είναι σημαντικές. Με τον τρόπο αυτό, μπορεί να εντοπιστεί το ακριβές σημείο ευαισθησίας. Εάν ο πόνος εντοπίζεται αποκλειστικά ή κυρίως στο ένα από τα διαμερίσματα του γόνατος (έσω ή έξω), τότε ο ασθενής μπορεί να είναι υποψήφιος για μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος. Εάν ο πόνος αφορά ολόκληρη την άρθρωση του γόνατος ή το πρόσθιο τμήμα του (κάτω από την επιγονατίδα), τότε ο Ορθοπαιδικός μπορεί να συστήσει την ολική αρθροπλαστική γόνατος.
Κλινική Εξέταση
Ο Ορθοπαιδικός οφείλει να εξετάσει προσεκτικά το γόνατο και να ψάξει για εντοπισμένη ευαισθησία, οίδημα ή ερύθημα (ερυθρότητα) της άρθρωσης. Επιπλέον, αξιολογεί το εύρος κίνησης της άρθρωσης και την ακεραιότητα και ποιότητα των συνδεσμικών στοιχείων. Εάν το γόνατο παρουσιάζει δυσκαμψία ή αστάθεια, λόγω αδυναμίας των συνδέσμων ή ρήξης, τότε η μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος δεν ενδείκνυται. Αντίθετα, ο ασθενής μπορεί να πληρεί τα κριτήρια για ολική αρθροπλαστική γόνατος.
Απεικονιστικός έλεγχος
Ο απεικονιστικός έλεγχος περιλαμβάνει τις απλές ακτινογραφίες και των δύο γονάτων σε προσθιοπίσθιες και πλάγιες λήψεις. Ο έλεγχος γίνεται με τον ασθενή όρθιο έτσι ώστε να φορτίζει με το βάρος του τις αρθρώσεις του γόνατος. Σε ειδικές περιπτώσεις, η Μαγνητική Τομογραφία μπορεί να περιγράψει καλύτερα την κατάσταση του χόνδρου και των μαλακών ιστών του γόνατος.
Προεγχειρητικά
Συνήθως, ο ασθενής εισάγεται στο νοσοκομείο την ημέρα του χειρουργείου. Πριν την επέμβαση ο αναισθησιολόγος διεξάγει μια προσεκτική προεγχειρητική εκτίμηση και συζητάει μαζί του τις επιλογές της αναισθησίας. Πρόκειται για θέματα τα οποία έχουν ήδη συζητηθεί με τον Ορθοπαιδικό στο ιατρείο, πριν το χειρουργείο. Η αναισθησία μπορεί αν είναι είτε γενική (ο ασθενής κοιμάται) ή επισκληρίδιος (το σώμα του ασθενούς είναι αναίσθητο από τη μέση και κάτω).
Χειρουργική επέμβαση
Η επέμβαση της μονοδιαμερισματικής αρθροπλαστικής γόνατος συνήθως διαρκεί από μία έως δύο ώρες. Αρχικά, ο χειρουργός κάνει μια τομή στο πρόσθιο τμήμα του γόνατος. Έπειτα διερευνεί και τα 3 διαμερίσματα του γόνατος για να διαπιστώσει ότι η χόνδρινη βλάβη εντοπίζεται μόνο στο ένα διαμέρισμα και ότι τα συνδεσμικά στοιχεία είναι σταθερά και ακέραια. Στην περίπτωση που αισθανθεί ότι το γόνατο του ασθενούς δεν είναι κατάλληλο για μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος, τότε προχωράει σε ολική αρθροπλαστική γόνατος. Όλα αυτά έχουν ήδη συζητηθεί και καθοριστεί πριν το χειρουργείο μαζί με τον ασθενή, λαμβάνοντας τη συγκατάθεσή του.
Εάν το γόνατο κριθεί κατάλληλο για μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική, τότε χρησιμοποιείται ειδικό πριόνι για να απομακρύνει το φθαρμένο χόνδρο από το οστό. Στη συνέχεια, το οστό καλύπτεται με μεταλλικές προθέσεις, οι οποίες συγκρατώνται στη θέση τους με τη χρήση ειδικού τσιμέντου. Ένα πλαστικό πολυαιθυλένιο τοποθετείται μεταξύ των μεταλλικών επιφανειών για να διευκολύνει την απρόσκοπτη και ομαλή ολίσθηση μεταξύ τους. Μετά την επέμβαση, ο ασθενής μεταφέρεται στον χώρο της ανάνηψης, όπου παρακολουθείται στενά με μόνιτορ, μέχρι να επιστρέψει στο δωμάτιό του.
Επιπλοκές
Όπως με κάθε χειρουργική επέμβαση, έτσι και με την μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος μπορεί να παρουσιαστούν ορισμένες επιπλοκές. Ο Ορθοπαιδικός χειρουργός οφείλει να συζητήσει όλους τους πιθανούς κινδύνους με τον ασθενή και να λάβει όλα εκείνα τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα για να αποφευχθούν όλες αυτές οι πιθανές επιπλοκές.
Αν και σπάνιες, οι πιο συχνές επιπλοκές είναι:
- Θρόμβωση. Η θρόμβωση στις φλέβες των κάτω άκρων είναι η πιο συχνή επιπλοκή μετά από μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική του γόνατος. Εμφανίζεται μετεγχειρητικά στο εν τω βάθει φλεβικό δίκτυο των κάτω άκρων ή της πυέλου. Αντιπηκτικά, όπως η βαρφαρίνη, η χαμηλού μοριακού βάρους ηπαρίνη (ΗΧΜΒ) ή η ασπιρίνη μπορούν να εμποδίσουν την εμφάνιση αυτής της επιπλοκής.
- Λοίμωξη. Σε όλους τους ασθενείς χορηγούνται αντιβιοτικά (αντιβιωτικά) στην αρχή της επέμβασης και συνεχίζονται για άλλες 24 ώρες μετεγχειρητικά.
- Βλάβη σε νεύρα ή αγγεία. Αν και συμβαίνει σπάνια, τα νεύρα ή τα αγγεία μπορούν να διαταθούν κατά τη διάρκεια της επέμβασης.
- Συνεχιζόμενος πόνος χωρίς ανακούφιση από τα συμπτώματα.
- Επιπλοκές που σχετίζονται με την αναισθησία.
Αποκατάσταση
Επειδή η μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική του γόνατος γίνεται με μια σχετικά μικρή τομή και γενικότερα με μία ελάχιστα επεμβατική τεχνική, η παραμονή στο νοσοκομείο είναι πιο σύντομη και η διάρκεια της αποθεραπείας είναι μικρότερη.
Ο μετεγχειρητικός πόνος είναι ηπιότερος ενώ η άρθρωση παρουσιάζει μικρότερο οίδημα. Γενικότερα, οι ασθενείς που υποβάλλονται σε επέμβαση μονοδιαμερισματικής αρθροπλαστικής έχουν γρηγορότερη αποθεραπεία σε σχέση τους ασθενείς που υποβάλλονται σε ολική αρθροπλαστική γόνατος. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι ασθενείς επιστρέφουν σπίτι σε μία με τρεις ημέρες μετά το χειρουργείο. Η φόρτιση του σκέλους αρχίζει άμεσα μετά το χειρουργείο. Μπορεί να χρειαστεί περιπατητήρας τύπου «π», πατερίτσες ή μια βακτηρία (μπαστούνι) για τις πρώτες ημέρες ή και εβδομάδες μέχρι ο ασθενής να αισθανθεί αρκετά άνετα ώστε να βαδίζει χωρίς βοήθεια.
Κατά την μετεγχειρητική περίοδο, ο χειρουργός σε συνεργασία με τον φυσικοθεραπευτή υποδεικνύουν στον ασθενή τις κατάλληλες ασκήσεις για τη διατήρηση του εύρους κίνησης και την επαναφορά της μυϊκής δύναμης.
Τυπικά, ο ασθενής επανέρχεται στις προ του χειρουργείου δραστηριότητές του εντός 6 εβδομάδων από το χειρουργείο.